Ευχαριστώ θερμά τον κ. Πλουμή για την τιμή να με προσκαλέσει να συμπεριληφθώ μεταξύ των εκλεκτών ομιλητών και να πω τις δικές μου σκέψεις και σχόλια για το βιβλίο του «ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΗΓΕΣΊΑΣ» που παρουσιάζουμε σήμερα.
Για τον συγγραφέα δεν θα μιλήσω για 2 λόγους:
1ον Διότι τις κρίσεις μου και τα σχόλιά μου γι΄ αυτόν τα έχω κάνει γραπτώς στις εκθέσεις ικανότητος που συντάσσουμε κάθε χρόνο για τους υφισταμένους μας , όταν είχα την τύχη να τον έχω κατ΄ επανάληψη πολύτιμο συνεργάτη, από το βαθμό του Υπολοχαγού, Ταγματάρχη και Άνχη. Κρίσεις , αξιολογήσεις και σχόλια που έγιναν βασισμένα σε πραγματικά περιστατικά και επιδόσεις εξαιρετικές, βασισμένες στην εξαιρετική επαγγελματική του επίδοση και ικανότητα.
2ον Διότι επιθυμώ να αξιοποιήσω το διατιθέμενο χρόνο προκειμένου να μιλήσω όσο γίνεται περισσότερο για το έργο του, διότι αυτό μιλάει καλύτερα για τον συγγραφέα.
Μετά από 38 χρόνια στο Στρατό εκ των οποίων πάνω από 20 χρόνια ως Διοικητής σε όλα τα κλιμάκια μέχρι το Σώμα Στρατού, θεώρησα ότι θα διαβάσω ένα ακόμη βιβλίο, όπως όλα περί ηγεσίας, που θα είναι επικεντρωμένο στη Στρκη Ηγεσία. Γνωρίζοντας όμως τον κύριο Πλουμή , σκέφτηκα ότι πάλι , όπως πολλές άλλες φορές στο παρελθόν για άλλα θέματα, μάλλον θα μας εκπλήξει θετικά και σε έναν άλλο τομέα, αυτόν της βιβλιογραφίας και αξίζει τον κόπο να δω και αυτό το επίτευγμά του από κοντά..
Θα αρχίσω αναφέροντας 2 χρόνους και ένα ερώτημα για το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα. Οι χρόνοι:
– 1ος χρόνος : Χρόνος ανάγνωσης του βιβλίου: 2 ημέρες.
— 2oς χρόνος :Χρόνος μελέτης και προβληματισμού για την ύλη του βιβλίου: 10 ημέρες και συνεχίζω και νομίζω ότι θα συνεχίζω για πολύ ακόμα.
To ερώτημα για το βιβλίο. Γιατί να διαβάσει κάποιος ένα τέτοιο βιβλίο περί Ηγεσίας. Απάντηση:
Αν ήμουν ηλικιακά στο στάδιο της επαγγελματικής αναζήτησης, διαβάζοντας το βιβλίο, δεν θα καταλάβαινα ίσως πολλά, αλλά είναι βέβαιο ότι το λειτούργημα του Στρκου θα γινόταν πολύ ελκυστικό για μένα και θα σκεφτόμουν πολύ σοβαρά να μπω σε αυτήν την πρόκληση για να το ακολουθήσω.
Αν ήμουν στην ΣΣΕ ή σε κάποιο άλλο ΑΣΕΙ, διαβάζοντας το βιβλίο θα έμενα με την απορία και με το ερώτημα «Γιατί τόσο λίγο ασχολούμαστε στη Σχολή μας με το αυτό το κεφαλαιώδους σημασίας αντικείμενο που θα είναι η ζωή μας μεθαύριο στο Στρατό»
Αν ήμουν κατώτερος Αξιωματικός θα το είχα μόνιμα στο γραφείο μου και στο κομοδίνο μου και στο κιβώτιο εκστρατείας μου όταν θα πήγαινα για ασκήσεις.
Αν ήμουν Διοικητής Μονάδος ή Σχηματισμού, το αντικείμενο της Στρατιωτικής Ηγεσία θα καθιέρωνα να αποτελέσει το βασικότερο αντικείμενο στην εκπαίδευση Στελεχών για να «επιδημιοποιήσω» ( ο όρος είναι του συγγραφέα) το θέμα της ηγεσίας στα Στελέχη μου.
Αν ήμουν Αρχηγός, επιπρόσθετα των παραπάνω θα θεσμοθετούσα την συνεχή τριβή με το αντικείμενο αυτό των σπουδαστών των ΑΣΕΙ, με την αύξηση των ωρών διδασκαλίας, την οργάνωση ημερίδων, σεμιναρίων, μεταπτυχιακών σπουδών κλπ ώστε να αναγνωριστούν τα ΑΣΕΙ πρωτοπόρα στην εκπαίδευση της ηγεσίας σε ακαδημαϊκό επίπεδο.
Τούτο διότι τι άλλο παράγουν η ΣΣΕ και οι άλλες Στρατιωτικές Σχολές παρά μόνο Στρατιωτικούς Ηγέτες για τον 21ο αιώνα, που στην ειρήνη είναι η ελπίδα του Έθνους μας για την επιβίωσή του, ενώ στον Πόλεμο το τελευταίο και αποφασιστικότερο μέσο για την υπεράσπιση της Ελευθερίας μας και των Εθνικών μας συμφερόντων.
Το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα είναι ένα βαθυστόχαστο επιστημονικό σύγγραμμα για την Στρκή και όχι μόνο Ηγεσία, ιστορικά τεκμηριωμένο με την οξύτατη κριτική σκέψη του συγγραφέα ο οποίος καταρχήν, με αναλυτική διαδικασία και εν συνεχεία με συνθετική επαγωγική σκέψη σε οδηγεί αβίαστα σε ασφαλή και εξόχως ενδιαφέροντα συμπεράσματα.
Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί μια εντυπωσιακή σε πλούτο αλλά και ποικιλία βιβλιογραφία, που δίνει στον μελετητή εναύσματα για περαιτέρω εμβάθυνση στο αντικείμενο που πραγματεύεται.
Φωτίζει το θέμα της Στρκής Ηγεσίας απ΄ όλες τις δυνατές πλευρές τόσο ιστορικά όσο και στη σύγχρονη εποχή και στο τέλος δίνει συνοπτικά, αλλά με εξαιρετική ευρύτητα πνεύματος και την εκτίμησή του για τον Στρατιωτικό Ηγέτη του μέλλοντος.
Διαχωρίζει με σαφήνεια τις έννοιες που συχνά δημιουργούν σύγχυση όπως, του Ηγέτη, του Διοικητή , του μάνατζερ και δίνει με εύληπτο τρόπο τις ποιοτικές διαφορές τους απ΄ όπου συμπεραίνεται γιατί ο Ηγέτης δεν είναι μάνατζερ, αλλά και πως ένας μάνατζερ μπορεί να γίνει αν το θέλει Ηγέτης, αν αναπτύξει τις ιδιαίτερες ικανότητες που απαιτούνται και λάβει την ανάλογη εκπαίδευση.
Με ιστορικά παραδείγματα σκιαγραφεί και καταδεικνύει τα προσόντα, τις ικανότητες και τις δεξιότητες του ιστορικού ηγέτη και αναδεικνύει τις ομοιότητες και διαφορές του με τον σημερινό ηγέτη σε ένα συμμετρικό ή ασύμμετρο ή υβριδικό πόλεμο. Αποδεικνύει με αριστοτεχνικό τρόπο ότι ο master of the game και στο σύγχρονο χώρο των επιχειρήσεων θα είναι ο Στρκός Ηγέτης, αυτός που είναι επαρκώς εκπαιδευμένος από τον καιρό της ειρήνης με βάση την αποστολή του, που έχει αναπτύξει όλες τις αρετές και τη σοφία της ηγεσίας, που έχει αυτοπεποίθηση, εμπνέει τους υφισταμένους του, έχει πρωτότυπη σκέψη, πάθος, επιθετικό πνεύμα, εντιμότητα και διοικεί δια του προσωπικού του παραδείγματος.
Κλείνοντας τα γενικά μου σχόλια κρίνω σκόπιμο να τονίσω ότι ένα τέτοιο βιβλίο, είναι πολύτιμο εργαλείο στα χέρια όλων όσων τώρα δομούν την ηγετική κουλτούρα- νοοτροπία στα νέα Στελέχη, προκειμένου να αναδειχθεί η αυριανή Στρατιωτική Ηγεσία ποιοτικά καλύτερη, με πίστη στον εαυτό της, χωρίς εξαρτήσεις από εξωθεσμικούς παράγοντες, με τόλμη και ασυμβίβαστη για την εκτέλεση της αποστολής της. Όποια έμφυτα προσόντα και ταλέντα και αν έχουν οι νέοι σήμερα περί ηγεσίας, χωρίς πίστη στο όνειρο, θάρρος, εκπαίδευση και σωστή παιδεία, θα μείνουν μια αντιγραφή του παλαιού και του ξεπερασμένου.
ΤΟ ΗΘΟΣ ΣΤΟΝ ΗΓΕΤΗ
Ο συγγραφέας πολύ εύστοχα αναφέρει στην αρχή του κεφαλαίου αυτού ότι «το Στρατιωτικό Λειτούργημα είναι ένα καθημερινό εγχείρημα ήθους» και πράγματι αυτό επιβεβαιώνεται από την εμπειρία όλων μας.
Χρησιμοποιώντας, μεταξύ των άλλων, ως βασική πηγή στο κεφάλαιο αυτό το καταπληκτικό σύγγραμμα του Στγού Δημητρούλη Δ. με τίτλο «Στρατιωτικό ήθος και Ηγεσία» εξηγεί επαγωγικά γιατί το Ήθος είναι ίσως η σημαντικότερη αρετή που πρέπει να διαθέτει η Στρτκός Ηγέτης.
Εξηγεί δηλαδή ότι ο Στρτκός Ηγέτης εκτελεί μια διακεκριμένη και τιμητική υπηρεσία προς την Πατρίδα και γι΄ αυτό η Πατρίδα του έχει εκχωρήσει πολλές και σοβαρές εξουσίες και αρμοδιότητες για την εκτέλεση αυτού του μοναδικού έργου.
Βέβαια, η ικανότητα του ηγέτη «στο διοικείν» δεν σημαίνει ότι αυτός είναι και εκ προοιμίου έντιμος και ηθικός. Η ηθική συμπεριφορά και η εντιμότητα του ηγέτη προϋποθέτει σθένος, γενναιότητα, ανιδιοτέλεια και είναι καθήκον του ηγέτη να αποδεικνύει και να επιδεικνύει αυτή τη δύναμη του χαρακτήρα του, σύμφωνα με τους νόμους και τις παραδόσεις του Στρατεύματος.
Πολύ σωστά μας οδηγεί ο συγγραφέας να σκεφτούμε ότι η άσκηση αυτή του χαρακτήρα του ηγέτη αποκαλύπτει το ήθος του όχι όταν βρεθεί στο δίλημμα για να πράξει το νόμιμο ή το παράνομο. Εδώ οι επιλογές του είναι ξεκάθαρες. Ο συγγραφέας επικεντρώνεται στα διλλήματα του ηγέτη όταν οι αποφάσεις του μπορεί να είναι σύννομες αλλά είναι στις γκρίζες ζώνες της ηθικής ή αντίθετες με το ήθος και τις κοινά αποδεκτές παραδόσεις του Στρατεύματος.
Εδώ ο συγγραφέας μας αναφέρει ότι ο Στρτκος Ηγέτης σε τέτοιες καταστάσεις διλλήματος θα πρέπει να αποφασίσει με βάση
Την ακλόνητη ηθική του υπόσταση
Το φόβο Θεού ή αν δεν πιστεύει, τον έλεγχο της συνειδήσεώς του
Το γεγονός ότι είναι το ίδιο ανήθικος ή παράνομος όποιος καλύπτει την παρανομία ή την ανηθικότητα άλλου.
Προτείνει επίσης ο συγγραφέας έναν ασφαλή πρακτικό κώδικα- ερωτηματολόγιο για να βοηθηθεί ο Ηγέτης στη λήψη της σωστής επιλογής όταν βρίσκεται σε τέτοιου είδους διλήμματα όπως;
Μπορώ την επιλογή μου στο δίλημμα να την κοινοποιήσω δημοσίως ή σε άλλους χωρίς ντροπή?
Είμαι ειλικρινής ή ψεύδομαι?
Προκαλώ απώλειες αθώων με την απόφασή μου?
Αποδίδω δικαιοσύνη?
Χειρίζομαι ανθρώπινα την κατάσταση ή τον άλλον? κλπ
Προχωρώντας την σκέψη του ο συγγραφέας συμπεραίνει πολύ σωστά ότι εν κατακλείδι, το Ήθος του Στρκού Ηγέτη, είναι αυτό που διαμορφώνει και το Ήθος του Στρατεύματος, συνεπώς είναι αυτό που καταξιώνει τις Ένοπλες Δυνάμεις ως θεσμικό όργανο, έναν οργανισμό ή ένα σύστημα που αποπνέει εμπιστοσύνη στο Έθνος και αίσθημα ασφαλείας και ελπίδος στον λαό, τον οποίο έχει ορισθεί να υπηρετήσει και να εξασφαλίσει την πρόοδό του.
Το γεγονός αυτό κάνει τον μεν ενάρετο και έντιμο Στρκό Ηγέτη «δώρο Θεού», τον δε ανέντιμο και ανήθικο άκρως επικίνδυνο για το τμήμα του, τις Ένοπλες Δυνάμεις και την Πατρίδα γενικότερα.
Ο ΗΓΕΤΗΣ ΣΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ
Είναι σε όλους γνωστό ότι αν ρίξουμε μια ματιά στην παγκόσμια ιστορία των λαών, την εξέλιξη του ανθρώπου αλλά και των ζώων, θα διαπιστώσουμε ότι από δημιουργίας του κόσμου μέχρι σήμερα δεν επιβίωσαν οι δυνατές κοινωνίες, τα ισχυρά κράτη , τα ισχυρά και δυνατά ζώα, αλλά αυτά που μπόρεσαν να προσαρμοστούν στις νέες κλιματικές ή περιβαλλοντολογικές ή κοινωνικές συνθήκες που αλλάζουν συνεχώς με την παρέλευση του χρόνου.
Αυτή τη ζητούμενη αλλαγή ή προσαρμογή όσο εύκολα την περιγράφουμε άλλο τόσο δύσκολα την υλοποιούμε όταν κυρίως αποτελούμε μέρος της. Και τούτο είναι κατά κάποιο τρόπο φυσικό, διότι όταν κάποια αλλαγή γίνεται ως μια φυσική εξέλιξη έχει καλώς, όταν όμως πρέπει να την ενεργοποιήσουμε εμείς υπάρχει πάντα μια μικρή ή μεγάλη αντίδραση στο «ξεβόλεμα»
Αυτό επομένως είναι και το κυρίαρχο στοιχείο του Ηγέτη. Όταν εντοπίσει την ανάγκη ότι κάτι ή κάποια κατάσταση πρέπει να αλλάξει προς το καλύτερο, πρέπει να δρομολογεί άμεσα και μεθοδικά την αλλαγή και τη φυγή από το παλιό και δυσλειτουργικό, προς το νέο, το οικονομικό, το ποιοτικό, το αποτελεσματικό. Αν συνεχίσει να λειτουργεί παρά την αναγκαιότητα της αλλαγής, παύει να είναι ηγέτης και γίνεται ένας απλός διαχειριστής της κατάστασης στην οποία βολεύτηκε και αυτός, που χρόνος λειτουργίας όμως της κατάστασης αυτής έχει νομοτελειακά ημερομηνία λήξεως.
Έτσι λοιπόν με ένα πολύ εύστοχο απόσπασμα από τον Ιταλό εμπνευστή της Στρατηγικής Αεροπορίας Giulio Douhet, ανοίγει ο συγγραφέας το κεφαλαιώδους σημασίας αυτό θέμα.
«Η νίκη, λέει ο DOUHET, χαμογελά σε αυτούς που προσαρμόζονται στην αλλαγή του πολέμου πριν αυτή επισυμβεί, όχι σε αυτούς που περιμένουν να προσαρμοστούν όταν όλα θα έχουν πλέον αλλάξει. Οι μεγάλοι ηγήτορες υπήρξαν μεγάλοι και έδρεψαν δάφνες και νίκες διότι κατήργησαν τις παραδόσεις και προσπάθησαν να συγχρονίσουν τον πόλεμο προ της εποχής του»
Το βασικό καθήκον λοιπόν του Ηγέτη είναι να οραματιστεί , να οργανώσει, και να πραγματοποίηση την αλλαγή όπως αυτή προκύπτει από την ανάγκη , μικρή ή μεγάλη, αρκεί να είναι προς όφελος του συνόλου και να είναι μετρήσιμη.
Εδώ ο συγγραφέας αναφέρει μια πολύ πετυχημένη ρήση μια μεγάλης μορφής του Αμερικάνικου μπειζ μπώλ τον Tommy Lasorda που λέει.
« Υπάρχουν τρείς τύποι παικτών του μπέιζ μπωλ. Αυτοί που το κάνουν να συμβαίνει, αυτοί που βλέπουν ότι συμβαίνει και αυτοί που αναρωτιούνται τι συμβαίνει.»
Είναι γνωστό ότι κατά την διάρκεια πολεμικών συγκρούσεων ή αμέσως μετά από αυτές, όπου δοκιμάζονται δομικά, επιχειρησιακά, οργανωτικά οι Ένοπλες Δυνάμεις των χωρών και αξιολογούνται ως προς την αποτελεσματικότητά τους, σχεδόν πάντα προκύπτει η ανάγκη για μικρές οι μεγάλες αλλαγές σε πολλά επίπεδα που προωθούνται από τις υπεύθυνες στρατιωτικές ηγεσίες. Έτσι ο συγγραφέας μας υπενθυμίζει τις αλλαγές που γίνανε στο Στρατό μας μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και το Έπος του 1940 και μετά το 1974.
Ομοίως πολύ εύστοχα ο συγγραφέας μας υπενθυμίζει τις αλλαγές που γίνανε στον Αμερικανικό Στρατό μετά από τα διδάγματα που προκύψανε από τους αραβοϊσραηλινούς πολέμους. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά ένα εξ αυτών, ότι δηλαδή, όταν δεν υπερέχεις αριθμητικά, πρέπει να επιδιώκεις πρώτος το αποφασιστικό κτύπημα με όλα τα μέσα σου στον κατάλληλο τόπο και χρόνο για την καταστροφή του αντιπάλου. Αυτό αξιοποίησαν με την βοήθεια της τεχνολογίας οι Αμερικανοί και ανέπτυξαν τη 10ετία το ΄80 το δόγμα της εναέριας – χερσαίας μάχης ( Air- Land Battle) για να αντιμετωπίσουν τη Σοβιετική συμμετρική υπεροχή στην Ευρώπη.
Σοβαρές επίσης δομικές αλλαγές γίνανε και στον Αμερικανικό Στρατό, μετά την επιχείρηση Iraqi Freedom, όπου διαπιστώθηκε ότι η δομή του Στρατού με βάση τη Μεραρχία παρουσίαζε μειονεκτήματα που αφορούσαν στην ταχύτητα και στην αποκεντρωμένη διοίκηση. Έτσι καταργήθηκαν οι Μεραρχίες και συγκροτήθηκαν στην θέση τους οι Ταξιαρχίες Μάχης που αντιμετώπιζαν επαρκώς την κατάσταση.
Αυτό που πρέπει εδώ να τονίσουμε και το επισημαίνει απερίφραστα και ο συγγραφέας είναι ότι, όταν οι αλλαγές δεν γίνονται με αφετηρία την σύλληψη του ηγέτη από την αξιολόγηση της ανάγκης, με μια οργανωμένη και μελετημένη προσπάθεια, τότε είναι σίγουρο ότι θα γίνουν αναγκαστικά μέσα από μια αποτυχία ή ήττα ή εθνική τραγωδία, όπως Κύπρος , Ίμια κλπ.
Αβίαστα επομένως βγαίνει το συμπέρασμα ότι η λεπτή διαχωριστική γραμμή, μεταξύ του νικητή Ηγέτη και του ηττημένου Ηγέτη ορίζεται ως η ικανότητα προσαρμογής τους στην αναγκαία αλλαγή
Για τη μεθοδολογία και την πορεία προς την αλλαγή ο συγγραφέας παρουσιάζει μια πλούσια βιβλιογραφία από επιφανείς κοινωνικούς ψυχολόγους, πολιτικούς, στρατηγούς κλπ . Εδώ γίνεται μνεία και στον κορυφαίο κατά την άποψή μου καθηγητή του Χάρβαρντ J. Kotter με το έργο του «Ο Ηγέτης στις Αλλαγές» στο οποίο ο Kotter, μεταξύ των άλλων ιδιαίτερα ενδιαφερόντων θεμάτων που αναφέρει, μνημονεύει και τα 8 συνήθη λάθη που γίνονται και οδηγούν μια κατά τα άλλα ελπιδοφόρα προσπάθεια αλλαγής στην αποτυχία. Ο ίδιος συγγραφέας δίνει με βάση αυτές τις αιτίες, 8 κανόνες που οδηγούν στην επιτυχία οι οποία, όπως χαρακτηριστικά λέει , σε αόριστο χρόνο θα πυρπολήσει τις ψυχές όλων όπως ο ιός της γρίπης σαν μια επιδημία.
Κλείνοντας τα σχόλια για τον Ηγέτη στην Αλλαγή, ο συγγραφέας κάνει μια πραγματικά στοχευμένη αναφορά στον Αμερικανό Ναύαρχο Μc Raven που το 2014 ως Διοικητής της Αμερικάνικης Διοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων, έκανε για το θέμα του Ηγέτη στις Αλλαγές μια επίσης συγκλονιστική ομιλία στους αποφοίτους του Πανεπιστημίου του Τέξας, στην τελετή της αποφοίτησής τους. Ο λόγος προστακτικός και επιγραμματικός σε 10 προτάσεις – μαθήματα που το κάθε ένα θα μπορούσε να είναι τίτλος βιβλίου.,
Μάθημα 1ον …….
ΗΓΕΣΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ : EΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ
Στην ενότητα αυτή που κατά την γνώμη μου έχει ιδιαίτερη πρακτική αξία για τα Στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, ο συγγραφέας επιχειρεί με μεγάλη επιτυχία να συγκρίνει και να αξιολογήσει δύο διαφορετικές φιλοσοφίες διοικήσεως στις Ένοπλες Δυνάμεις.
Η πρώτη αφορά στη διοίκηση με βάση την αποστολή που είναι η μορφή της διοίκησης με την οποία ενθαρρύνεται η ανάπτυξη πρωτοβουλιών στη σχεδίαση και τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων από όλα τα κλιμάκια της ιεραρχίας ανάλογα. Η όλη προσπάθεια συντείνει στη ανάπτυξη αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ προϊσταμένων και υφισταμένων διοικήσεων, στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών από τις υφιστάμενες διοικήσεις, πάντα στα πλαίσια των προθέσεων του προϊσταμένου τους διοικητή και την ανάδειξη του κύρους του ηγήτορος σε όλα τα επίπεδα διοικήσεως
Η δεύτερη μορφή διοίκησης αφορά στην άμεση και λεπτομερή διοίκηση κατά την οποία δημιουργούνται γραμμικά συστήματα διοικήσεως για την εκτέλεση τυποποιημένων διαδικασιών που στόχο έχουν τον ασφυκτικότερο έλεγχο των υφισταμένων διοικήσεων . Έτσι ικανοί διοικητές δεν λαμβάνουν αποφάσεις στον κύκλο των αρμοδιοτήτων τους, αλλά σχεδόν πάντα ζητούν από τους προϊσταμένους τους προεγκρίσεις και οδηγίες, τόσο για την καθημερινή λειτουργία των τμημάτων τους, όσο και κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων. Το γεγονός αυτό τροφοδοτεί τον περιορισμό της υπευθυνότητα και ακυρώνει το κύρος του Ηγέτη.
Κατά την προσφιλή του και πολύ πετυχημένη μέθοδο ο συγγραφέας , αντλώντας πολλά παραδείγματα από την ελληνική και ξένη στρατιωτική ιστορία καταδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των δύο αυτών φιλοσοφιών διοίκησης και αιτιολογεί πλήρως τους λόγους που μεγάλοι ηγέτες επέλεξαν την κάθε μία από αυτές, τις συγκεκριμένες χρονικές περιόδους ,όπως πχ.
Ναπολέων, εφήρμοσε μεν την άμεση διοίκηση αλλά παράλληλα ενθάρρυνε την ανάπτυξη ανεξάρτητων μεραρχιακών ενεργειών.
Οι Πρώσοι για να αντιμετωπίσουν τις γαλλικές καινοτομίες στην τακτική, εφάρμοσαν ένα νέο τρόπο διοίκησης αυτόν που σήμερα λέμε, διοίκηση με βάση την αποστολή, που προέρχεται από τις περιγραφές του Clausewitz στο βιβλίο του Vom Kreig (ON WAR) Αυτό το σύστημα Διοίκησης αντιμετωπίζει αποτελεσματικότερα την αβεβαιότητα και τις ταχέως εναλλασσόμενες καταστάσεις που συμβαίνουν στο πεδίο των επιχειρήσεων. Αλλού ο Clausewitz θα πει.: «Ο πόλεμος είναι το βασίλειο της αβεβαιότητας.¨
Η διοίκηση λοιπόν με βάση την αποστολή, είναι μια φιλοσοφία διοικήσεως που στον διοικητή μαζί με την αποστολή δίδεται
Η πρόθεση του προϊσταμένου διοικητή
Η εκτίμηση των πληροφοριών του
Οι χρονικοί περιορισμοί και επιδιώξεις
Η σύνθεση των διατιθεμένων δυνάμεων και μέσων
Με αυτά τα δεδομένα, υφιστάμενος διοικητής αποφασίζει πως θα εκτελέσει την αποστολή του και ταυτόχρονα πως θα αντιμετωπίσει τις ταχέως εναλλασσόμενες καταστάσεις στο πεδίο των επιχειρήσεων.
Στον Α΄ και Β΄ΠΠ εφαρμόστηκε η διοίκηση με βάση την αποστολή ενώ
Στον Ψυχρό Πόλεμο οι σύμμαχοι εφάρμοσαν την άμεση και λεπτομερή διοίκηση προκειμένου να έχουν τον συγκεντρωτικό έλεγχο των πυρηνικών τους όπλων.
Οι Αμερικανοί μετά κυρίως την αποτυχία τους στο Βιετνάμ και τα διδάγματα εξ αυτού, επανήλθαν στη διοίκηση με βάση την αποστολή και ακολούθησαν πολλοί δυτικοί στρατοί όπως ο Καναδικός , ο Βρετανικός, Ισραηλινός κλπ
Στον Πόλεμο του Κόλπου το 1990-91 επίσης εφάρμοσαν οι Αμερικανοί τη διοίκηση με βάση την αποστολή και από το 2009 ολοκληρωτικά πλέον θεσμοθετήθηκε αυτή η φιλοσοφία διοίκησης στον Αμερικάνικο Στρατό και εντατικοποιήθηκε η εκπαίδευση για την αλλαγή της στρατιωτικής παιδείας στον τομέα αυτό.
Είναι πλέον σαφές ότι οι Γερμανοί θεωρητικοί του πολέμου και Στρατηγοί με μεγάλη πολεμικη εμπειρία , όπως ο Clausewitz, ο Moltke , ο Alfred von Schlieffen και ο Hans von Seeckt, μεταξύ άλλων, δημιούργησαν μια επανάσταση στη στρατιωτική σκέψη, η οποία με τη σειρά της δημιούργησε ένα αποτελεσματικό επιχειρησιακό δόγμα, που εφαρμόζεται πλέον σε όλους σχεδόν τους σύγχρονους Στρατούς.
Ακολούθως ο συγγραφέας αναλύει την ελληνική πραγματικότητα από τις επιχειρήσεις του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ στο Έπος του ΄40 μέχρι σήμερα.
Έπος του ΄40. Η Διοίκηση ασκήθηκε με βάση την αποστολή με την VIIΙ Μεραρχία αλλά και το απόσπασμα Πίνδου να έχουν από το ΓΕΣ μια γενική αποστολή αμύνης και οι Διοικητές τους Υπγος Χαρ. Κατσιμήτρος και Σχης Δαβάκης Κ. αντίστοιχα, αναπτύσσοντας ευφυείς και πειθαρχημένες πρωτοβουλίες κατατρόπωσαν πολυπληθέστερο και καλύτερα εξοπλισμένο Στρατό.
Αξίζει βέβαια εδώ να ανατρέξουμε ιστορικά και στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο και στις επιχειρήσεις για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων την 20 Φεβ 2013. Τότε η γενική δγή του ΓΕΣ στον Τχη Βελισαρίου ήταν να επιτεθεί από δυτικά και να εγκαταστήσει προφυλακές μάχης στη Ραψίστα (Πεδινή). Όταν όμως ο Τχης Βελισαρίου διεπίστωσε ότι οι τουρκικές δυνάμεις δεν μπορούσαν να αντισταθούν , αψήφησε τις διαταγές και γνωρίζοντας τις προθέσεις της ηγεσίας για ανακατάληψη των Ιωαννίνων, ανέπτυξε την «Αγία « πρωτοβουλία και συνεπικουρούμενος από το Τάγμα του Ιατρίδη συνέχισε την προέλαση . Έτσι πέρασε ανάμεσα από 3 τουρκικά οχυρά και κατέλαβε το χωριό Αγ. Ιωάννης αποκόπτοντας το Οχυρό του Μπιζανίου από τα Ιωάννινα
Δυστυχώς την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου ο Ελληνικός Στρατός μετέπεσε πάλι στην Άμεση Διοίκηση ακολουθώντας το παράδειγμα των συμμάχων για την αντιμετώπιση των από Βορρά απειλών
Η αξία της διοίκηση με βάση την αποστολή φάνηκε και στην Κύπρο, όπου μεμονωμένοι Διοικητές μέσα στην χαοτική κατάσταση που επικράτησε περιόρισαν αποφασιστικά την καταστροφή.(Α΄ΜΚ Άνχης Παπαμελετίου, ΕΛΔΥΚ,336 Τ. Εθνοφυλακής κλπ)
Από την 10ετία του 1980 , μαζί με τους συμμάχους, ξεκίνησε πάλι και στον Ελληνικό Στρατό η αλλαγή και η σταδιακή μετάπτωση στη διοίκηση με βάση την αποστολή, πλην όμως η εκτίμηση του συγγραφέα με την οποία θα συμφωνήσω και εγώ είναι ότι δεν έχουμε καθόλου ικανοποιητικά αποτελέσματα
Εκτενή και απόλυτα τεκμηριωμένη αναφορά κάνει ο συγγραφέας στις ιδιαιτερότητες του ελληνικού γεωγραφικού χώρου που επιβάλλουν να ολοκληρωθεί άμεσα , ( μέχρι χθες ) , η αλλαγή στη νοοτροπία και κουλτούρα του Ελληνικού Στρατού και να θεσπισθεί η Διοίκηση με βάση την αποστολή.
Κατόπιν αυτού ο συγγραφέας, αφού τεκμηρίωσε ιστορικά την ανάγκη για άμεση μετάπτωση του συστήματος διοικήσεως του Στρατού στην Διοίκηση με βάση την Αποστολή και αφού κατέδειξε τα πλεονεκτήματα του τρόπου αυτού για τις ιδιαιτερότητες του ελληνικού χώρου, γεννάται στον αναγνώστη – μελετητή του βιβλίου το ερώτημα, γιατί για ένα θέμα που προφανώς πρέπει να αλλάξει, η ηγεσία δεν προχωρά άμεσα στην αλλαγή αυτή που έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί χθες
Την απάντηση στο ερώτημα αυτό την δίνει ο ίδιος και είναι πράγματι έτσι, ότι δηλαδή για να γίνει η μετάπτωση ή η αλλαγή αυτή στη διοίκηση απαιτείται αλλαγή κατ΄ αρχήν νοοτροπίας και κουλτούρας διοικήσεως. Αυτό σημαίνει αλλαγή στον τρόπο σκέψεως, αλλαγή στην στρατιωτική παιδεία και εκπαίδευση μέσα από τομές και παρεμβάσεις σε θεσμικά κείμενα και δομές σε όλα τα επίπεδα ταυτόχρονα. Η διεθνής εμπειρία μπορεί να αξιοποιηθεί και θα βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Αρκεί να υπάρχει βούληση από πλευράς της Στρατιωτικής Ηγεσίας.
Οι τεχνικές που προτείνει ο συγγραφέας έχουν αναφερθεί στα σχόλια του κεφαλαίου «Ο Ηγέτης στην αλλαγή» και είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες και δοκιμασμένες . Πεδίον δόξης λαμπρό …..για να εφαρμοσθούν.
Και να υπενθυμίσουμε εδώ πάλι ότι «όταν οι αλλαγές δεν γίνονται με αφετηρία την σύλληψη του ηγέτη από την αξιολόγηση της ανάγκης, με μια οργανωμένη και μελετημένη προσπάθεια, τότε είναι σίγουρο ότι θα γίνουν αναγκαστικά μέσα από μια αποτυχία ή ήττα ή εθνική τραγωδία, όπως Κύπρος , Ίμια κλπ.»
Σε μια εποχή, λοιπόν που είναι κοινή η διαπίστωση ότι περνάμε μεγάλη κρίση ηγεσιών, πάντα υπάρχει η ελπίδα για μια αποφασιστική αλλαγή πορείας, για να γίνει « η πατρίδα μας γεμάτη ελπίδες , καλές ελπίδες, τους Ευέλπιδες» όπως λέει στον πρόλογό του πολύ ευρηματικά ο συγγραφέας. Και αυτό το βιβλίο μπορεί αν αξιοποιηθεί σωστά να συμβάλει αποφασιστικά προς αυτήν την κατεύθυνση.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Θεόκλητος Ρουσάκης
Αντιστράτηγος ε.α, επίτιμος Διοικητής Β΄ΣΣ
